Evaluatie project Wijkerbroek biedt waardevolle inzichten voor koers EWEC
De feestelijke opening van Wijkerbroek vindt over enkele weken plaats, maar proces en resultaat van het project zonnepark Wijkerbroek zijn al onderzocht. Het bestuur van EWEC heeft Willem Baalman en Ernest Joosten gevraagd om te evalueren. De onderzoeksresultaten en -aanbevelingen zijn in de eerste vergadering na de zomer in het bestuur besproken. De twee mannen zijn energiecoach voor het Energieloket Wijk bij Duurstede en hadden hun agenda in september en oktober vol met afspraken voor de ‘witgoedactie’. Het duurde dus even voordat ik ze kon spreken. Het gesprek vond eind oktober plaats in hun vertrouwde omgeving: op woensdagmiddag in de Energiewinkel aan de Steenstraat.
Zonnepark Wijkerbroek is in goede samenwerking met Sunvest B.V. gerealiseerd in het buitengebied van Wijk bij Duurstede, langs het Amsterdam-Rijnkanaal. Met een geïnstalleerd vermogen van ca 18,1 MWp levert het genoeg voor het stroomverbruik van zo’n 7.000 huishoudens. Dat is ongeveer 70% van het aantal huishoudens in de gemeente Wijk bij Duurstede. Met de bouw van deze grootschalige opwek van duurzame energie is voor het eerst echt lokaal eigendom van duurzame energie gerealiseerd in Wijk bij Duurstede. Een hele andere opzet dan bij alle voorgaande zonneprojecten van EWEC. ‘Wijkerbroek’ ging niet helemaal zoals vooraf was gedacht. De lokale participatie bleef ver achter bij de verwachtingen.
“Dat was voor ons het belangrijkste uitgangspunt. Wij wilden onderzoeken waarom belangstellenden afhaakten en niet participeerden in het project”, vertelt Willem. “Het bestuur wilde nog veel meer en was vooral op zoek naar leerpunten voor de toekomst. Volgens ons moet je beginnen met het achterhalen van de oorzaken voor die lage participatie. We hebben veel belangstellenden voor participatie geïnterviewd en gevraagd naar hun overwegingen om al dan niet te investeren in Wijkerbroek”, vult Ernest aan.
lang commitment
Willem: “Wij wilden van mensen die eerder al hadden aangegeven te willen investeren in een zonnepark, maar niet hebben geparticipeerd in Wijkerbroek weten waarom ze ervan afzagen. Van mensen die wel participeren wilden we weten waarom ze dat besluit hebben genomen.” Ernest: “Uit de interviews bleek dat het grootste struikelblok de looptijd van 30 jaar was. Dat is wel een heel lang commitment dat je als investeerder aangaat. De juridische toon van de prospectus weerhield ook veel potentiële investeerders ervan om te participeren. Zij bleven vragen houden over risico’s en rendement. Deze bezwaren werden het meest genoemd als reden om af te zien van participatie. Het verplicht lid worden van de energiecoöperatie vond een enkeling ook bezwaarlijk.”
Korte tijdslijnen en groot afbreukrisico
Willem en Ernest hebben in hun onderzoek tevens gesproken met het EWEC-bestuur en de projectleider om het interne proces te kunnen evalueren. “De korte tijdslijnen en de overgang van pionier naar een professionele organisatie hebben het hele proces nog ingewikkelder gemaakt dan het al was”, vat Willem samen. Ernest: “Dit was bepaald geen ‘common practice’, maar een nieuw, complex project met een groot financieel afbreukrisico voor de energiecoöperatie. Het is verdraaid knap dat het voor elkaar is gekomen. We hebben de prospectus van Wijkerbroek vergeleken met de prospectus van een vergelijkbaar zonneparkproject elders en ook daar zijn aanbevelingen uit gekomen. De kwaliteit van het proces en de communicatie kunnen een volgende keer gemakkelijk beter met de opgedane ervaring en verbeterpunten.”
Reality-check
De evaluatie komt op een moment dat EWEC zich bezint op haar koers in de komende jaren. In twee energiecafés (juni en september 2024) waren inwoners van Wijk bij Duurstede welkom om mee te denken over de toekomst van schone energie in Wijk bij Duurstede. En welke rol kan/ moet EWEC daarin vervullen? Ernest: “Het gaat in die sessies over toekomstplannen. Wat wij het EWEC-bestuur met ons onderzoek hebben kunnen geven is een reality-check. Dat geeft inzicht in wat een vrijwilligersorganisatie als EWEC kan en welke randvoorwaarden er zijn om te kunnen bijdragen aan de lokale energietransitie in Wijk bij Duurstede.” Willem voegt toe: “We hebben in ons rapport benadrukt dat het aanscherpen van visie, missie en doelstellingen kan helpen om toekomstige activiteiten aan te toetsen.”
Waardevolle input
Dieter Vroomen, voorzitter van EWEC, is dan ook erg blij met het werk dat Willem Baalman en Ernest Joosten hebben gedaan. “Hun bevindingen en aanbevelingen zijn waardevolle inzichten voor welke kant we met EWEC op kunnen in de komende jaren”, zegt Dieter over de evaluatie. “We wekken stroom op, we exploiteren laadpalen, we verkopen groene stroom en we geven adviezen over energiebesparing. We zijn trots op wat we met alle inspanningen van onze vrijwilligers daarin bereikt hebben tot nu toe en hoe we al onze activiteiten geborgd en geprofessionaliseerd hebben. Laten we het daarbij of geven we nieuwe impulsen aan de lokale energietransitie?”
De afgelopen maanden is er vanuit het EWEC-bestuur hard nagedacht over de koers voor de komende jaren. Dieter: “Op basis van een strategische verkenning hebben we een tweetal sessies gehouden met een klein aantal actieve leden. Uit deze twee sessies hebben we een aantal koersvoorstellen geformuleerd. Vervolgens zijn de koersvoorstellen besproken en aangescherpt in een tweetal energiecafés. Deze koersvoorstellen wil het bestuur gaan gebruiken als uitgangspunt voor haar beleid en initiatieven voor de komende drie tot vijf jaar.”
Het is de bedoeling dat in de Algemene Ledenvergadering in november een besluit wordt genomen over welke koers EWEC de komende jaren gaat varen en waarin ‘nieuwe’ energie wordt gestoken.